Павышэнне эфектыўнасці дзяржпрадпрыемстваў і зарплаты бюджэтнікаў абмеркавалі на нарадзе ў Прэзідэнта

Як зрабіць працу дзяржаўных прадпрыемстваў эфектыўнай і якой павінна быць сістэма аплаты працы бюджэтнікаў. Гэтыя пытанні вырашалі сёння ў Палацы Незалежнасці - Прэзідэнт правёў нараду з кіраўніцтвам Савета Міністраў.

Глабальна аб развіцці эканомікі ішла размова ў шырокім саставе тыдзень таму, а гэта размова стала магчымасцю дэтальна разабрацца ў важных для краіны пытаннях. Сённяшняя нарада, хутчэй, аператыўны фармат, які дазволіў напрамую абмяняцца меркаваннямі і далажыць сваю пазіцыю Кіраўніку дзяржавы. Запланаваны парадак толькі агаляе вострыя вуглы. Каб выйсці на аптымальныя лічбы бюджэту, трэба дакладна суаднесці расходы і прыбыткі краіны. Памылка, як снежны камяк, звядзе на нішто эфектыўнасць фінансавання многіх дзяржпраграм і найважнейшую сацыяльную сферу. І тут няма прахадных тэм, ці датычыцца гэта кіравання прадпрыемствамі і аплаты працы працаўнікоў бюджэтнай сферы, ці пытанняў дзяржаўнага сацыяльнага страхавання. Пазіцыя Прэзідэнта адназначная - падтрымку знойдуць тыя змены, якія прынясуць карысць людзям. Больш падрабязна - Андрэй Лапцёнак.

У размове з урадам традыцыйны лейтматыў - эканоміка і людзі. Сённяшняя нарада з кіраўніцтвам Кабінета міністраў, які ў поўным складзе роўна тыдзень таму дакладваў на вялікай эканамічнай нарадзе тут жа, у Палацы Незалежнасці, у некаторых рысах нагадвала фінальны інструктаж выканаўчай улады перад складаным 2019-ым.

На дапрацоўку бюджэту і праектаў на будучы год Прэзідэнт адвёў не больш за два тыдні. Галоўная задача - забяспечыць збалансаванасць і ўстойлівасць дзяржаўных фінансаў. Ці ўсё пралічана? Ці стануць рашэнні, якія прапануе ўрад, тымі, якіх патрабуе час і стратэгічныя мэты Беларусі?

Ва ўмовах, калі бюджэт штогод перагружаны сацыяльнымі абавязацельствамі і неабходнасцю абслугоўваць дзярждоўг, суадносіны "паміж спажываннем і развіццём" змяняюцца з хірургічнай дакладнасцю. Але менавіта абмежаванасць бюджэтных рэсурсаў падштурхоўвае распараджацца імі больш адказна і эфектыўна. Па гэтым крытэрыі і ацэняць выніковасць улады. Паміж уменнем траціць і ўменнем кіраваць прамая сувязь. Прэзідэнт робіць выснову: да пытання павышэння эфектыўнасці дзяржпрадпрыемстваў ва ўрада пакуль няма сістэмнага падыходу. Галоўным застаецца наяўнасць кадраў, здольных разумна распарадзіцца выдзеленымі фінансамі.

Сёння прадукцыйнасць працы на прадпрыемствах з дзяржаўнай формай уласнасці ў сярэднім ніжэйшая, чым на прыватных або прадпрыемствах з удзелам замежнага капіталу. Прапанова ўрада - узмацніць ролю дзяржавы як уласніка і замацаваць вышэйшых службовых асоб у якасці сваіх прадстаўнікоў у наглядальных саветах, тым больш адпаведны інстытут ужо працуе ў краіне, і ўсе функцыі прадстаўнікоў уласніка і нанятага менеджменту - дырэктараў прадпрыемстваў - прапісаны ў законе. Калі выбудаваць сістэму кіравання, то гэта дазволіць прадпрыемству вярнуць укладзеныя ў яго сродкі і працаваць больш эфектыўна.

Адзначана і важнасць дакладнага падзелу функцый. За прадстаўнікамі дзяржавы на прадпрыемствах - пытанні стратэгіі і кантроль за яе рэалізацыяй; за дырэктарамі - кіраўніцтва прадпрыемствамі. Галоўнае патрабаванне Кіраўніка дзяржавы - падысці да гэтага пытання без фармалізму, дакладна размежаваўшы паўнамоцтвы. Гэта павінны быць у першую чаргу кампетэнтныя людзі.

Прэзідэнт даручае разгледзець гэтае пытанне яшчэ раз да канца года на пасяджэнні ўрада з прыцягненнем паспяховых прадстаўнікоў бізнесу, якія з'яўляюцца альбо ўласнікамі буйных прадпрыемстваў, альбо іх дырэктарамі. Іх вопыт дапаможа прыняць узважаныя кіраўніцкія рашэнні.

На неэфектыўных будуць эканоміць. У 2019-ым аб'ёмы дзяржфінансавання плануецца скараціць на 10 %. Але што больш важнае - паспрабуюць разабрацца, як прадпрыемствы абслугоўваюць пагашэнне атрыманых крэдытаў? Бізнес-планы, фінансавыя патокі, наколькі гаспадаркі здольныя абслугоўваць крэдыты? І сёння ж Кіраўнік дзяржавы паставіў канкрэтныя пытанні па працы некаторых прадпрыемстваў. Аляксандр Лукашэнка ўспамінае прыклад прадпрыемстваў лёгпрама.

Пры ўсёй унікальнасці цэлы букет праблем. Несвоечасовая мадэрнізацыя, загрузка састарэлых магутнасцяў не перавышала 10%, няправільная кадравая палітыка. Цяперашні антыкрызісны кіраўнік - за апошнія 5 гадоў ён 13-ы дырэктар на прадпрыемстве. У пошуках новых падыходаў вывучылі вопыт Турцыі, Украіны і Італіі, дзе вытворчасці суконнай і камвольнай тканіны размяшчаюцца на адной пляцоўцы. Такую практыку вырашылі запазычыць, добра, 15 тысяч квадратных метраў свабодных плошчаў, якія ёсць у Камволя, і 25% абсталявання можа выкарыстоўвацца ў інтарэсах і той, і іншай вытворчасці.

Гэта рашэнне дапаможа ў разы знізіць аб'ём неабходных інвестыцый. Але разам з гэтым ставіць і новыя задачы. Адсутнасць такіх крокаў - значыць, і далей дапушчаць неэфектыўныя дзяржпрадпрыемства да значнай часткі рэсурсаў з бюджэту, якія, дарэчы, цалкам маглі быць накіраваныя на фінансаванне праектаў у сферы адукацыі, аховы здароўя, інфраструктуры і забяспечваць базіс для доўгатэрміновага эканамічнага росту. Па сутнасці, неэфектыўны дзяржсектар перашкаджае выканаць сацыяльныя абавязацельствы перад насельніцтвам. Дарэчы, па сацпалітыцы ад урада таксама некалькі прапаноў. Навацыі ў сферы аплаты працы працаўнікоў бюджэтных арганізацый і праект указа "Аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні". Ва ўрадзе наяўную сістэму аплаты прызнаюць архаічнай. Акрамя акладу, больш за два дзясяткі розных форм даплат і заахвочванняў! Зразумець усю сістэму фарміравання заработнай платы складана не тое, што працаўнікам, нават бухгалтару.

Першы віцэ-прэм'ер Аляксандр Турчын дадае - рэформу чакае і адзіная тарыфная сетка. Колькасць тарыфных разрадаў скароцяць з 27 да 18. Прастымулююць і ўзроўнем дыферэнцыяцыі. Кожны новы разрад прынясе працаўніку парадку 6%. Гэта будзе матываваць павышаць уласную кваліфікацыю. Увесь наступны год гэтыя пытанні будуць у распрацоўцы. Новыя ўмовы аплаты працы бюджэтнікаў пачнуць працаваць з 2020 года. Аляксандр Лукашэнка заклікае не спяшацца і кіравацца тут выключна прынцыпам справядлівасці. У бюджэт фонду сацыяльнай абароны насельніцтва, з якога выдзяляюць сродкі на пенсіі, стыпендыі і дапамогі, сёлета маюць намер уліць пры неабходнасці амаль 700 (686) мільёнаў рублёў. На 150 мільёнаў рублёў больш, чым летась. Аляксандр Лукашэнка звяртае ўвагу - праблема дэфіцыту фонду ўстае ўсё вастрэй. Які год прыбытковая частка бюджэту ФСЗН недабірае.

Аб'ектыўныя прычыны - скарачэнне колькасці занятага ў эканоміцы насельніцтва і армія пенсіянераў, якая расце, у тым ліку і за кошт тых, хто не працаваў і разлічвае на самую нізкую сацыяльную пенсію. Да нядаўняга часу сярод такіх магла апынуцца і катэгорыя самазанятых, колькасць якіх пасля прыняцця ў 2017 годзе Дэкрэта №7 "Аб развіцці прадпрымальніцтва" прыкметна расце. Сёння самазанятым грамадзянам у Беларусі будзе дадзена магчымасць уносіць страхавыя ўзносы ў фонд сацыяльнай абароны насельніцтва.

Не абышлі і індывідуальных прадпрымальнікаў. Ім прапаноўваецца дазволіць не ўносіць страхавыя ўзносы ў ФСЗН у перыяд, калі яны не займаюцца прадпрымальніцкай дзейнасцю. У цэлым па выніках нарады прапановы ўрада адобраныя з умовай іх неабходнай дапрацоўкі.