Як у Новасібірску вырабляецца паліва для БелАЭС

Сумесных праектаў у Беларусі і Расіі вялізная колькасць. Зрэшты, адзін сапраўды вызначаецца сваім маштабам і перспектывай - атамная электрастанцыя ў Астраўцы. І хоць тэрміны здачы першага энергаблока перанеслі на 2019 год, паліва пачнуць пастаўляць зусім хутка з Новасібірска. Там знаходзіцца завод па вытворчасці атамнага гаручага.

Аб'ект - стратэгічны, таму і журналістаў туды пускаюць нячаста. Наша здымачная група - адзіная не з расійскіх СМІ, каму атрымалася ўбачыць, як вырабляецца паліва для нашай станцыі. Аляксей Волкаў прасачыў увесь працэс вытворчасці і растлумачыць, як таблетка можа даць святло і цяпло цэламу дому.

Новасібірскі завод хімканцэнтратаў. Пасля вайны тут збіралі грузавікі, пазней вытворчасць перанеслі ў Мінск - так нарадзіўся МАЗ. Зрэшты, маршрут за гады перабудавалі не моцна, толькі зараз з Сібіры з любоўю да нас паедзе паліва для БелАЭС.

Завод - аб'ект стратэгічны і, як правіла, закрыты для аб'ектываў журналістаў не з Расіі. Нам пашанцавала, таму гэтыя кадры вытворчасці - абсалютны эксклюзіў. Першы пункт - цэх, дзе збіраюць цеплавыдзяляльныя зборкі - канструкцыі ў выглядзе шасцігранніка. Адна штука важыць семсот кілаграмаў.

Толькі чвэрць лініі - зборка. Астатняе - кантроль якасці. Дарэчы, зараз завод займаецца сваім юбілейным заказам - рыхтуе паліва для Беларускай атамнай электрастанцыі. На вытворчасці ўсё вельмі строга - перасоўвацца можна толькі ў халатах і рэспіратарах.

У маіх руках узбагачаны ўран. Вось такой спрэсаванай таблеткі досыць, каб абаграваць прыватны дом цэлы тыдзень. У эквіваленце гэта 400 кілаграмаў вугля або тры з паловай барэлі нафты. Таблетка - асноўны паліўны элемент.

Такія таблеткі праходзяць працяглы і складаны працэс вытворчасці. Вырабляюць іх з парашку, які пераносяць толькі ў спецыяльным кантэйнеры. Каб маленькая пілюля лепш спрасавалася, дадаюць пластыфікатар - і ў печ.

20 гадзін пры тэмпературы амаль дзве тысячы градусаў. За суткі атрымліваецца 1200 узбагачаных таблетак.

Калі адправіцца эшалон з палівам з Новасібірска, самая строгая таямніца. Павязуць, вядома, не проста таблеткі ў скрынках: спецыяльны робат камплектуе іх у ЦВЭЛы - цырконіевыя трубкі, якія збіраюць у паліўныя касеты і загружаюць у рэактар АЭС. У адзін элемент месціцца 350 таблетак. А далей - 11 кантрольных замераў, каб упэўніцца, што нормы не парушаныя.

Першай партыі паліва хопіць БелАЭС роўна на год - гэта 163 цеплавыдзяляльныя зборкі. Праз 12 месяцаў працы рэактар будуць перазагружаць, аднак замяніць прыйдзецца толькі адну чацвёртую. Кантракт з кампаніяй ЦВЭЛ - даччынай Расатама - падпісаны на доўгія гады. Таму з упэўненасцю можна сказаць, што ў АЭС будзе і сібірскі элемент.