400 гадоў назад беларусы першымі ў свеце надрукавалі буквар

Сёння самы старажытны ў свеце буквар святкуе юбілей. 400 гадоў назад падручнік пад такой назвай першымі ў свеце надрукавалі беларусы. Праўда, гэты факт даказалі толькі нядаўна. Падрабязнасці - у Іны Пілевіч.

Падручнік у мармуры. Літаральна 4 гады таму гэты помнік ўсталёўвалі ў гонар першага беларускага буквара. Лічылася, што ён быў надрукаваны тут на тэрыторыі Куцеінскага Свята-Богаяўленскага мужчынскага манастыра ў 1631 годзе асветнікам Спірыдонам Собалем. Але літаральна праз 2 гады аказалася, што на самай справе беларускі буквар значна старэйшы і быў выдадзены далёка не тут.

Ускосныя здагадкі пра тое, што хтосьці апярэдзіў Спірыдона Собаля, зрэдку сустракаліся ў навуковай літаратуры. Выданне лічылася містычным. Пра яго чулі, але не бачылі.

У выніку першы ў свеце буквар быў знойдзены нашымі даследчыкамі ў закрытай бібліятэцы брытанскіх юрыстаў Мідл Тэмпл. Кніга выдадзена ў 1618 годзе ў друкарні віленскага Свята-Духава праваслаўнага брацтва ў горадзе Еўі.

Гэта эпоха Вялікага Княства Літоўскага, у склад якога на той час уваходзілі нашы землі.

Беларусы ўвялі ва ўжытак слова "буквар". Пасля выдання падручніка, яго назва ўвайшла ў дзясяткі моў - ад чувашскай да баснійскай. На старонках невялікай па фармаце кнігі - стараславянскі алфавіт, пасля склады. А вось чытаць 4 стагоддзі таму вучыліся не як сёння па казках, а па малітоўных тэкстах.

Усяго ў свеце захавалася два экзэмпляры буквара. Адзін у Лондане, другі, няпоўны, у Капенгагене, у Каралеўскай бібліятэцы. Пакуль на радзіме ёсць толькі лічбавая копія. Зараз ідзе праца над факсіміле, якое выйдзе ў друк ужо восенню. Таксама Нацыянальная бібліятэка Беларусі вядзе перамовы, каб спецыяльна да юбілею прывезці арыгінал нацыянальнай каштоўнасці ў Мінск.