Стары Новы год: традыцыі ўнікальнага свята

13 студзеня на календары - стары Новы год. У народзе вечар з 13-га на 14-е называюць Шчадрэц або Багатая каляда. Любімае народнае свята бярэ карані яшчэ з дахрысціянскіх часоў. Яго суправаджаюць гулянні і шчодрыя пачастункі. У цэнтры - абрад калядавання.

Новы год - ноч з 31 снежня на 1 студзеня старажытныя беларусы не адзначалі. Галоўным святам для іх былі Каляды і стары Новы год, Новы год паводле юліянскага календара - з 13-га на 14-е студзеня. Гэты вечар - Шчодры вечар!

І "шчодрасць" гэтага вечара пачынаецца з удзельнікаў! Святочная талака вякамі была шматлюднай, і на гэты раз гучна і ярка крочыць пад Віфлеемскай зоркай па музеі-скансэне! "Калядоўшчыкі", якіх так празвалі за багацце песень і танцаў, самі разлічваюць на шчодрасць гаспадароў. Здаўна прынята за імправізаваны вулічны канцэрт адорваць артыстаў. Таму самы адказны ў гэтым гурце - Механоша. А з ім - Бусел, Мядзведзь, Цыган, Дзядуля і, канешне ж, Каза.

Зрэшты, падчас шчадраванняў было, калі ў двор магла прыйсці адна Каза - і яе хапала! Ад рэгіёна да рэгіёна мяняўся склад персанажаў-шчадроўшчыкаў - у знакамітым Семежаве хадзілі Цары (абрад у спісе ЮНЕСКА). На Поўначы Беларусі былі абавязковыя Конікі, а ў Нясвіжы - Зайка. Невялікая па памерах Беларусь уражвае разнастайнасцю аднаго і таго ж свята. Было і агульнае для ўсіх мясцовасцяў.

Назва Шчодры вечар ідзе ад галоўнай стравы святочнага стала - гэта Шчодрая куцця. У адрозненне ад Каляднай, яна была не посная, а была багатая мясам. Увогуле стол быў даволі смачны: каўбасы, верашчака, сала і іншыя беларускія народныя стравы.

Гэта цяпер здаецца прысмакамі не здзівіць. Але старажытны беларус большую частку года пасціўся, таму Шчодрыкі былі часам вялікіх сталаванняў, доўгачаканых пачастункаў і разнастайнасці страў. І святам рухавых танцаў. Музей народнай архітэктуры і побыту не толькі праводзіць экскурс у мінулае. Тут запрашаюць усіх гасцей далучыцца да "Шчодрыкаў" - наведвальнікаў вучаць беларускім спевам і народным танцам. Даюць магчымасць паспрабаваць сябе ў ролі артыста батлейкі. Зрабіць hand made сувеніры і навучыцца самастойна выразаць выцінанку.