З дня нараджэння народнага пісьменніка Беларусі Міхася Лынькова спаўняецца 125 гадоў

30 лістапада спаўняецца 125 гадоў з дня нараджэння класіка беларускай літаратуры, народнага пісьменніка Беларусі Міхася Лынькова, піша БЕЛТА.

Нарадзіўся Міхась (Міхаіл Ціханавіч) Лынькоў 30 лістапада 1899 года ў вёсцы Зазыбы Віцебскага павета Віцебскай губерні (зараз - Віцебская вобласць) у сям'і чыгуначніка. Бацька - рамонтны рабочы, маці - вартаўнік на пераездзе (яе жыццё абарвалася трагічна: яна трапіла пад цягнік). Сям'я Лыньковых даволі часта мяняла месца жыхарства, пакуль не асела недалёка ад вёскі Старое Сяло пад Рагачовам. Юны Міхась вучыўся ў школе, няньчыў малодшых братоў і сясцёр, пасвіў кароў, дапамагаў маці. Вучыўся ён добра і пасля заканчэння школы яму нават падарылі кнігу Гогаля "Вечары на хутары ля Дзіканькі". Пасля школы Міхась Лынькоў скончыў двухкласную школу пры Рагачоўскай настаўніцкай семінарыі, а затым у 1917 годзе і саму семінарыю. Вучыўся старанна, але грошай на жыццё не хапала, таму ён падзарабляў на чыгунцы, даваў прыватныя ўрокі, вечарамі часта працаваў на нафтаскладе, на выгрузцы дроў.

Падчас работы настаўнікам у Ліпініцкай земскай школе Міхаіл Ціханавіч прымаў актыўны ўдзел у рабоце камітэта ўзаемадапамогі, арганізоўваў у вёсцы першы кааператыў. Падчас нямецкай акупацыі ў 1918 годзе быў адным з арганізатараў ліпініцкага партызанскага атрада. У 1919-1922 гадах служыў у Чырвонай арміі: удзельнічаў у паходзе на Варшаву і разгроме арміі Булак-Булаховіча. Пасля дэмабілізацыі працаваў настаўнікам у вёсцы Свержань Рагачоўскага раёна.

Пісаць Лынькоў пачаў яшчэ падчас вучобы ў семінарыі. Гэта былі прыпеўкі, сатырычныя куплеты, эпіграмы. Літаратурнай дзейнасцю пачаў займацца ў 1925-1930 гадах падчас працы адказным сакратаром, а затым намеснікам рэдактара і рэдактарам у бабруйскай акруговай газеце "Коммунист", дзе публікаваў артыкулы, нарысы, фельетоны і вершы. Пры Лынькове газета стала выдаваць спецыяльны літаратурны дадатак "Вясна", дзякуючы якому дарогу ў літаратуру атрымалі Сяргей Грахоўскі, Васіль Вітка, Барыс Мікуліч і іншыя пісьменнікі.

Аўтабіяграфічнае апавяданне "З перажытых год", напісанае ў 1926 годзе, стала яго першым празаічным творам. У наступным годзе выйшаў першы зборнік прозы "Апавяданні", затым "Гой" і "Андрэй Лятун".

У грозныя ваенныя гады Міхаіл Ціханавіч рэдагаваў франтавую газету "За Савецкую Беларусь", якая выходзіла на Заходнім, Цэнтральным і Бранскам франтах. Гераічнасць і мужнасць савецкага народа ў гады вайны ён паказаў у напоўненых глыбокім драматызмам апавяданнях са зборніка "Астап".

У ваенны час Міхась Лынькоў пачаў збіраць матэрыялы для маштабнага празаічнага твора пра вайну. У выніку шматгадовай работы ў архівах, апытання шматлікіх удзельнікаў і сведак падзей на свет з'явіўся раман-эпапея "Векапомныя дні". Ён стаў самым маштабным у беларускай літаратуры творам пра партызанскую вайну, панарамай усяго, што адбывалася на тэрыторыі Беларусі на працягу амаль чатырох гадоў акупацыі.

Міхась Лынькоў актыўна займаўся грамадскай і навуковай работай. У 1943-1946 гадах узначальваў Інстытут літаратуры, мовы і мастацтва Акадэміі навук Беларусі. Стаяў на чале гэтай установы і ў 1949-1952 гадах, з'яўляўся акадэмікам Акадэміі навук Беларусі. З 1940 па 1975 год выбіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР. Займаўся расследаваннем нацысцкіх злачынстваў у Мінску, неаднаразова ўдзельнічаў у рабоце Арганізацыі Аб'яднаных Нацый. Вынікам гэтых паездак стала кніга нататак, апавяданняў, нарысаў "За акіянам", выдадзеная ў 1962 годзе.

Сапраўдную любоў чытача прынеслі Лынькову яго творы для дзяцей. Каб кнігі былі цікавыя пакаленням юных чытачоў, неабходныя не проста талент і майстэрства, але і глыбокае веданне асобы дзіцяці і ўменне пісаць займальна. Пісаць творы для дзяцей Міхась Лынькоў пачаў з 1935 года. Найбольшую вядомасць Лынькову як дзіцячаму пісьменніку прынесла аповесць "Міколка-паравоз". Гэты твор вытрымаў дзясяткі выданняў і перакладзены на многія мовы.

Займаўся Міхась Лынькоў літаратуразнаўчай работай і перакладамі. Яму належаць даследаванні "Беларуская літаратура за 30 гадоў", "Якуб Колас", "Летапіс эпохі: Беларускай савецкай літаратуры пяцьдзясят гадоў", пераклады на беларускую мову твораў М. Горкага і інш.

За заслугі ў развіцці літаратуры і актыўную грамадскую дзейнасць Міхась Лынькоў узнагароджаны трыма ордэнамі Леніна, ордэнам Кастрычніцкай рэвалюцыі, трыма ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнам Чырвонай Зоркі і шматлікімі медалямі.

Памёр Міхаіл Ціханавіч Лынькоў у 1975 годзе, пахаваны на Усходніх могілках у Мінску. Праз год была прынята пастанова Савета Міністраў Беларусі "Аб увекавечанні памяці народнага пісьменніка Беларусі М. Ц.  Лынькова". Імя пісьменніка было прысвоена Гомельскаму дзяржаўнаму прафесійна-тэхнічнаму вучылішчу чыгуначнага транспарту № 35 і Крынкаўскай сярэдняй агульнаадукацыйнай школе Лёзненскага раёна Віцебскай вобласці. Яго імем названыя вуліцы ў Мінску, Бабруйску, завулак у Клецку. У Мінску на доме, дзе жыў пісьменнік, і ў Бабруйску на будынку рэдакцыі газеты, дзе ён працаваў, усталяваны мемарыяльныя дошкі.

У 1999 годзе выпушчана юбілейная манета Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь, прысвечаная 100-годдзю з дня нараджэння Міхася Лынькова. А сёлета да юбілею класіка беларускай літаратуры Міністэрства сувязі і інфарматызацыі выпусціла ў абарот паштовую марку "125 гадоў з дня нараджэння Міхася Лынькова".