Польшча часова абмяжоўвае права на атрыманне прытулку на мяжы з Беларуссю

Кіраўнік МУС Польшчы Томаш Семаняк паведаміў, што краіна часова абмяжоўвае права на атрыманне прытулку на мяжы з Беларуссю. Аб гэтым ён напісаў у сацсетцы X, паведамляе БЕЛТА.

"Уступіла ў сілу пастанова Савета Міністраў ад 27 сакавіка 2025 года, якой уведзена часовае абмежаванне права падачы хадайніцтва аб прадастаўленні міжнароднай абароны на дзяржаўнай мяжы з Беларуссю", - напісаў ён.

Тэрмін абмежавання складае 60 дзён. Пры неабходнасці прыпыненне можа быць падоўжана са згоды Сейма Рэспублікі Польшча.

Як пісалі польскія СМІ, прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда 26 сакавіка падпісаў папраўкі да Закона аб прадастаўленні абароны іншаземцам на тэрыторыі Польшчы, што дае краіне магчымасць часова і тэрытарыяльна прыпыніць права на прытулак. 25 сакавіка на пасяджэнні ўрада прэм'ер-міністр Польшчы Дональд Туск звярнуўся да прэзідэнта з просьбай падпісаць законапраект аб прадастаўленні прытулку.

Паводле папраўкі, абмежаванні на права падачы заявы аб міжнароднай абароне могуць быць уведзены пастановай Савета Міністраў па запыце міністра ўнутраных спраў і адміністрацыі. Абмежаванне права на прытулак, паводле закона, будзе часовым, і працягласць абмежавання не можа перавышаць 60 дзён. Гэты тэрмін можа быць падоўжаны, але не больш чым на 60 дзён, са згоды Сейма. Пастанова таксама павінна вызначыць участак мяжы, на якім дзейнічае абмежаванне.

Па меркаванні польскага ўрада, гэты крок закліканы дапамагчы прадухіліць дэстабілізацыю сітуацыі ў Польшчы і ЕС. Аднак падпісанне паправак негатыўна ацэньваецца ў юрыдычных колах і сярод праваабаронцаў. Яны падкрэсліваюць, што палажэнні закона не адпавядаюць Канстытуцыі Рэспублікі Польшча, праву ЕС і міжнароднаму праву.

Упаўнаважаны па правах чалавека ў Польшчы Марцін Венчак пазначыў, што закон аб прадастаўленні прытулку "не адпавядае Канстытуцыі і міжнародным стандартам, абавязковым для Польшчы". "Я выказаў гэта ў юрыдычных заключэннях, якія прадаставіў Сейму, Сенату, а таксама прэзідэнту. Я лічу, што гэты акт не павінен уступаць у сілу ў такім выглядзе, бо ён выклікае шматлікія канстытуцыйныя пярэчанні", - сказаў ён. Амбудсмен адзначыў, што законапраект будзе прымяняцца ў тых выпадках, калі органы дзяржаўнай улады не ўвялі надзвычайнае становішча, а абмежаванні свабод і правоў чалавека магчымыя толькі пасля ўвядзення ваеннага становішча або надзвычайнага становішча. Ён падкрэсліў, што Канстытуцыя не дапускае стварэння квазінадзвычайнага становішча, гэта значыць прамежкавага становішча.

Няўрадавыя арганізацыі таксама выказваюцца супраць гэтага закона. "Закон абсалютна не адпавядае палажэнням Канстытуцыі, як у дачыненні права на міжнародную абарону, так і ў дачыненні прынцыпаў абмежавання канстытуцыйных правоў і свабод у цэлым", - заявіў Марцін Сасняк, юрыст Хельсінкскага фонду па правах чалавека. Паводле меркавання арганізацыі, гэты акт таксама не адпавядае заканадаўству ЕС.

У сваю чаргу прадстаўнікі Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па справах бежанцаў выказалі занепакоенасць тым, што законапраект "прадугледжвае адмову ў доступе на тэрыторыю вызначаным асобам, якія шукаюць міжнароднай абароны, без папярэдняга вывучэння іх патрэбнасцяў у міжнароднай абароне", што супярэчыла б Жэнеўскай канвенцыі 1951 года аб статусе бежанцаў. Пры гэтым было адзначана, што азначэнне сітуацыі, якое змяшчаецца ў законапраекце, што апраўдвае прымяненне такіх абмежаванняў, "з'яўляецца шырокім і адкрытым для тлумачэння, што можа прывесці да прымянення мер, несумяшчальных з абавязацельствамі Польшчы па міжнародным праве".

"Урачы без меж" падкрэслілі, што "прыпыненне будзе мець прадказальныя, драматычныя наступствы для людзей, якія шукаюць бяспекі ў Еўропе". Amnesty International папярэдзіла, што "ўвядзенне такога правіла нанясе шкоду людзям, якія шукаюць бяспекі".

У Вышэйшым савеце адвакатаў заявілі, што прапанаваныя ў праекце рашэнні "відавочна супярэчаць нацыянальнаму і міжнароднаму праву, у тым ліку нормам права ЕС".

Праект паправак быў прыняты Сеймам 21 лютага 2025 года пераважнай большасцю ў 386 галасоў, а 13 сакавіка прагаласаваў Сенат - за яго выказаліся 72 сенатары. Гэтыя папраўкі з'яўляюцца часткай міграцыйнай стратэгіі польскага ўрада, зацверджанай у кастрычніку 2024 года.